Omega 3 có bảo vệ chúng ta trước bệnh tim mạch?

Các oméga 3 là những chất mỡ tạo nên các axít béo đa bảo hòa (acide gras polysaturé), mà ta tìm thấy trong thức omega dầu cá ăn, đặc biệt là trong cá (nhất là cá mỡ) và trong vài loại thực vật, như quả hồ đào (noix), cây lanh (lin) hay cây cải dầu (colza). 

omega 3 dầu cá

Khác với nhiều thành phần dinh dưỡng, các oméga 3 (chủ yếu là dầu cá) đã là đối tượng của nhiều công trình nghiên cứu điều trị. Thật vậy, chính do những quan sát dịch tễ học, chứng thực một tỷ lệ tử vong  bởi bệnh tim mạch thấp trong các nuớc hay vùng, trong đó dân chúng tiêu thụ nhiều cá, mà một sự quan tâm đặc biệt đã hướng về những tính chất bảo vệ của các oméga 3.

Tiếp theo sau những quan sát đầu tiên này, một công trình nghiên cứu Ý, Gissi-prevenzione, đã thực hiện trên khoảng 1.000 bệnh nhân sau một cơn đau tim, đã đánh giá những hiệu quả của việc sử dụng hàng ngày những viên thuốc oméga 3 ; sau một thời gian theo dõi 3 năm rưỡi, người ta quan sát thấy một sự giảm 30% nguy cơ tử vong, nguy cơ tái phát nhồi máu hay tai biến mạch máu não và một sự giảm 14% tỷ lệ tử vong nơi những bệnh nhân đã nhận oméga 3 1g/ngày.

Ngoài ra, tác dụng thuận lợi này chủ yếu đuợc liên kết với một sự giảm nguy cơ chết đột ngột do tim, khiến nghĩ rằng các oméga 3 có thể cải thiện sự ổn định của các vòng điện của tim. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu đã không mang lại sự thuyết phục, phần lớn bởi vì đó là một công trình nghiên cứu “mở”, nghĩa là một công trình nghiên cứu trong đó những người tham dự được điều trị bởi oméga 3 biết rằng họ nhận một điều trị nhằm cải thiện tỷ lệ sống còn, như thế có thể gây nên một “hiệu quả placebo” (thật vậy người ta biết rằng sự việc kê đơn một loại thuốc, kể cả hoàn toàn không có hoạt tính, mà ta gọi là “placebo”, làm giảm nguy cơ bị các biến chứng).

Ngoài ra công trình nghiên cứu là cũ (cách nay hơn 15 năm) và các bệnh nhân không được điều trị như chúng ta làm hôm nay. Từ khi công trình nghiên cứu Gissi-prevenzione, nhiều thử nghiệm khác đã tìm cách kiểm tra các kết luận ban đầu, đặc biệt để cố gắng kiểm tra khả năng của một tác dụng chống lại chết đột ngột. Vài công trình nghiên cứu đã đánh giá những bệnh nhân có nguy cơ cao bị những loạn nhịp tim nặng (những loạn nhịp nguyên nhân của các chết đột ngột) và nơi những người này, một máy khử rung có khả năng ghi tất cả những loạn nhịp nghiêm trọng đã được thiết đặt ; các công trình nghiên cứu đã không có thể tìm thấy sự khác nhau giữa những bệnh nhân sử dụng oméga 3 và những bệnh nhân nhận một thuốc placebo.

Vào năm 2008, một công trình đã quy tụ toàn bộ những nghiên cứu được thực hiện với oméga 3 và đã ghi nhận một tác dụng lên nguy cơ tử vong nguồn gốc tim mạch, nhưng không có tác dụng lên nguy cơ chết đột ngột cũng như lên tỷ lệ tử vong toàn thể.

Nói một cách khác, các oméga 3 cho phép làm giảm nguy cơ chết vì tim, nhưng không làm chậm lại ngày tháng tử vong ! Từ phân tích này, hai công trình nghiên cứu đã được trình bày. Một công trình nghiên cứu được thực hiện nơi những bệnh nhân bị suy tim, Gissi-HF, đã ghi nhận một sự giám không đáng kể tỷ lệ tử vong (- 6%) sau 4 năm, nhưng không có tác dụng đáng kể lên nguy cơ tử vong.

Một nghiên cứu khác, thử nghiệm Oméga, đã đánh giá tác dụng của một điều trị bằng các oméga 3 nơi những bệnh nhân đã bị một nhồi máu cơ tim và nhận những điều trị hiện được chủ trương trong tình huống này ; điều trị bởi oméga 3 đã được so sánh với một điều trị bằng dầu olive, được trình bày dưới dạng thuốc viên có bề ngoài giống hệt để tránh tác dụng placebo : sau một năm, người ta không nhận thấy một lợi ích nào của oméga 3 so với điều trị cổ điển. Như thế, hiện nay, tình hình không phải luôn luôn hoàn toàn rõ ràng :

Nếu các viên thuốc oméga 3 nguồn gốc động vật (các dầu cá) có một hiệu quả, hiệu quả này có lẽ rất hạn chế và người ta không thể nói là do cơ chế chính xác nào ; trong bối cảnh này, vậy ta trông chờ với nhiều nôn nóng những kết quả của một thử nghiệm lớn của Pháp, được tiến hành bởi BS Galan và BS Hercberg, công trình nghiên cứu SUL-FOL-OM3, đã đánh giá trong một thời kỳ hơn 4 năm hiệu quả của oméga 3 (600mg mỗi ngày) nơi những bệnh nhân đã bị một lần nhồi máu cơ tim hay một tai biến mạch máu não. Nhưng dầu sao, sự việc có một chế độ ăn uống giàu oméga 3, nguồn gốc đông vật và thực vật, được liên kết với một nguy cơ tai biến tim mạch ít hơn, vẫn luôn luôn đúng : chất lượng của chế độ ăn uống có lẽ quan trọng hơn sự việc dùng các viên thuốc bổ sung.

Trương Dương (LE FIGARO 25/5/2010)